Một câu hỏi rất hay:
Em thấy tốc độ quên của mình nhanh quá. Mỗi khi nghe thầy giảng, hay nghe ai chia sẻ một bài học gì đó, em hiểu lắm, nghĩ chiêm nghiệm thấy đúng mà hay, bản thân thích thú. Nhưng chỉ khoảng mấy ngày sau em có thể quên luôn nội dung đã được nói đó chỉ nhớ được cái chính là câu chuyện đó nói về cái gì, thế thôi. Để lâu hơn một tý nữa là quên thật, nếu có ghi chép lại thì khi đọc lại cũng không hiểu bằng ban đầu. Em không biết mọi người có như em không nữa, nhưng cái trình độ quên này em thấy cũng đỉnh thật. Và tiếp tục, em vẫn muốn xin anh những góp ý và giải pháp kinh nghiệm để em có thể cải thiện ạ.
- Phiên bản: Alpha – Hoàn thành, chưa tối ưu.
- Nội dung: Trí nhớ, giải pháp, kinh nghiệm
- Nhận định: Lời khuyên cuộc sống.
- Góp ý: Comment cuối trang để bàn luận. Lời góp ý chân thành của bạn là động lực để mình duy trì những bài viết hay.
Mô Hình Trí Nhớ – Dễ Quên Có Phải Là Yếu Kém

Mô Hình Trí Nhớ – Dễ Quên Có Phải Là Yếu Kém?
Em nhớ mọi chuyện mới học, em tiếp thu bài nhanh. Nhưng một thời gian sau, em quên mất hầu như mọi thứ dù đã ghi chép lại. Kiến thức mình đã bỏ công sức, thời gian, và tiền bạc nữa đều đã trôi mất – như dã tràng xe cát ấy nhỉ!
1. Trí Nhớ Tốt Có Lợi Ra Sao?
Không có gì để nói cả.
- Trí nhớ kém = Tốn thời gian và công sức
- Trí nhớ tốt = Cuộc sống dễ dàng và phong phú.
Thật khổ sở khi học bài mãi mà chẳng nhớ. Thật tuyệt vời khi chỉ cần vài phút là học được nhiều bằng người khác học cả buổi.
Như này:
Sống chung với một người bố nghiện rượu, sẽ có 2 trường hợp diễn ra. Một là, người con sẽ giống bố. Hai là, người con không thích những con sâu rượu. Phản ứng của người con trai phụ thuộc vào bản thân, thật khó khi hoàn toàn trách người khác. (Dĩ nhiên, đây là lúc người con đã có suy nghĩ của mình)
Ví dụ chỉ đúng với một góc nhìn, nhưng nó nói lên phần quan trọng của việc phản ứng hay hành động của em. Trí nhớ kém hay tốt, nó là khởi đầu trước khi em có đủ suy nghĩ để hiểu rằng nó quan trọng đến dường nào. Thật sai lầm, khi nghĩ nó là hiển nhiên không thể thay đổi. Em muốn trí nhớ tốt hơn nữa, thì em phải có phản ứng phù hợp – đi tìm phương pháp, học và rèn luyện nó.
2. Một Số Mô Hình Liên Quan
a. Tiềm Thức và Ý Thức
Bộ não chủ yếu vận hành, tiếp nhận thông tin và thực hiện mọi hành vi trong cuộc sống. Nó hoạt động chủ yếu dựa vào 2 phần là tiềm thức và ý thức.
- Tiềm thức: quyết định và điều khiển phần lớn khả năng của bạn – khoảng 90%
- Ý thức: Chỉ chiếm 10% năng lực của bạn.
Về cơ bản, phần tiềm thức ở sâu bên trong, phần ý thức thể hiện rõ ở bên ngoài. Nhiều ví dụ khá hay, và nổi bật nhất là hình ảnh tảng băng trôi. Phần nổi thì ít mà phần chìm thì nhiều.

Mô Hình Trí Nhớ – Dễ Quên Có Phải Là Yếu Kém? – Tảng Băng Trôi
Cấu trúc quan trọng và nền tảng vẫn là tiềm thức – phần chìm. Tiềm thức ẩn sâu bên trong, điều khiến phần lớn hành động của bản thân một cách vô thức.
- Nó xử lý thông tin rất nhanh, không có sự lựa chọn.
- Lưu trữ trí nhớ dài hạn
- Hành động một cách tự động – vô thức.
- Thời gian hình thành khả năng hay thói quen ở tiềm thức khá chậm
- Kĩ năng, phản xạ tồn tại lâu dài
- …
Ý thức mang tính chủ động. Nó quyết định và lựa chọn những gì mà bản thân sẽ làm. Hành động của mỗi người bình thường đều thông qua suy nghĩ trước khi làm. Quá trình suy nghĩ, lựa chọn này là có sự chủ đạo của ý chí hay ý thức của bạn.
- Xử lý thông tin khá chậm, có sự liên quan đến suy nghĩ và lựa chọn của bản thân.
- Lưu trữ trí nhớ ngắn hạn
- Trải qua sự chủ động bản thân.
- Thời gian hình thành kĩ năng, thói quen khá nhanh.
- Kĩ năng, phản xạ tồn tại trong thời gian ngắn.
- …
- Tiềm thức là bản chất của mỗi người lúc mất đi ý thức.
- Những lúc bạn không chú tâm, tiềm thức sẽ làm việc thay thế bạn.
- Khi bạn rèn luyện một kĩ năng đủ tốt ở tiềm thức, năng suất sẽ cao mà công sức lại ít.
- Muốn nhớ lâu, phải nhập sâu thông tin vào tiềm thức
- Muốn nhớ nhanh, chủ động tiếp thu kiến thức.

Mô Hình Trí Nhớ – Dễ Quên Có Phải Là Yếu Kém? – Bánh Trôi Nước
b. IN và OUT
Trong quá trình xử lý thông tin, lúc nào cũng có phần nhập liệu và xuất dữ liệu. Mọi người gọi là IN và OUT. Nhưng ở giữa 2 phần này, có một phần cực kì quan trọng nữa – Đó là quá trình xử lý.

Mô Hình Trí Nhớ – Dễ Quên Có Phải Là Yếu Kém? – IN và OUT
IN – Quá trình em học bài, tiếp thu kiến thức đó là quá trình em nhập liệu và nạp kiến thức vào bản thân.
OUT – Quá trình em sử dụng kiến thức của bản thân, thực hiện một suy nghĩ, một hành động hay hành vi nào đó là quá trình em xuất dữ liệu hay sử dụng kiến thức của bản thân.
PROCESS – Quá trình biến kiến thức, nhào nặn, xay nhuyễn hay gì đó. Nó là do bộ xử lý của não bộ, của bản thân em.
- Kĩ năng hay phản xạ nhanh là do sự đầu tư và rèn luyện của em, đem kĩ năng hay phản xạ này vào tiềm thức.
- Kiến thức em nhớ được lâu hay không là do sự ôn luyện và chiêm nghiệm của bản thân, ghi nó vào tiềm thức.
- Em có thể học nhiều phương pháp và kĩ năng ghi nhớ, đó là cách cải thiện bộ xử lý hay bộ não của bản thân. Nó giúp em nhớ nhanh và phát triển ý thức của bản thân.
Xem phương pháp ghi nhớ, học nhàn hiệu quả ở đây: HỌC NHÀN MÀ HIỆU QUẢ | tại trường y dược
Em nhận thấy điều gì đó rồi chứ?
Em nhớ nhanh nhưng thiếu sự ôn luyện và chiêm nghiệm. Em có chiêm nghiệm, có thể đó là để hiểu chứ chưa phải là để nhớ. Hoặc có thể là để nhớ nhưng còn thiếu sự ôn luyện. Thật sự, ôn tập thường xuyên là cách hiệu quả nhất mà anh biết để nạp kiến thức, thói quen hay kĩ năng vào tiềm thức.
Để thực sự ôn tập hiệu quả, em cần hiểu một chút về cách não bộ ghi nhớ..
c. Mô hình Nhớ và Quên
Đây là mô hình trí nhớ của Hermann Ebbinghaus, nó là một hàm số được biểu diễn bằng một đường cong. Mọi người thường gọi là Đường cong Nhớ và Quên.

Mô Hình Trí Nhớ – Dễ Quên Có Phải Là Yếu Kém? – Nhớ và Quên
Hiểu đơn giản thì, chúng ta sẽ quên kiến thức mình ghi nhớ được nhanh dần theo thời gian. Giả sử, em nhớ được 100% bài học. Sau 20 phút tan học, em chỉ còn nhớ được khoảng 58% kiến thức nhận được. Sau một ngày, chúng chỉ còn 44% và nó giảm dần một cách nhanh chóng. Sau một tháng, 21% được biểu hiện. Và phần kiến thức em còn nhớ, anh không chắc nó là kiến thức quan trọng trong bài học.

Mô Hình Trí Nhớ – Dễ Quên Có Phải Là Yếu Kém? – Ôn Tập
Để vượt qua đường cong nhớ quên và ghi nhớ tốt hơn, chúng ta cần phải ôn tập. Nó biểu hiện qua biểu đồ. Nhờ đường cong nhớ và quên, chúng ta định hình được cần ôn tập ở những thời điểm nào sau khi học bài.
- Ngay lập tức (10 phút)
- Một ngày sau (24 giờ)
- Một tuần sau (7 ngày)
- Một tháng sau (30 ngày)

Mô Hình Trí Nhớ – Dễ Quên Có Phải Là Yếu Kém? – Ôn Tập
Vậy mỗi lần ôn tập hay học bài thì phải học như thế nào?
Thực ra, chúng ta rất dễ nhớ những kiến thức tiếp xúc đầu tiên hay cuối cùng, và những kiến thức nổi bật. Nó sẽ rất hữu hiệu nếu chúng ta học trong thời gian ngắn, độ ghi nhớ sẽ tốt hơn.

Mô Hình Trí Nhớ – Dễ Quên Có Phải Là Yếu Kém? – Ôn Tập
Thời gian ngắn và đủ để học là 25 phút mỗi phần và 2 tiếng mỗi lần ôn tập. Nghĩa là, mỗi lần học dài 2 tiếng, được chia thành 4 phần 25 phút. Và dĩ nhiên, có nghĩ ngơi giữa mỗi phần – khoảng 5 phút. – Một phương pháp được Adam Khoo chia sẻ.
Cũng có một phương pháp tương tự, với tên gọi là Pomodoro, hay còn gọi là phương pháp quả cà chua. Trong tiếng Ý, Pomodoro nghĩa là quả cà chua. Tìm kiếm google nhé.

Mô Hình Trí Nhớ – Dễ Quên Có Phải Là Yếu Kém? – Phương Pháp Pomodoro
Rốt cuộc, chúng ta có thể lựa chọn từ bỏ cái tốt để đạt được cái tốt hơn hay không?
- Nên dành thời gian đi học cái mới để rồi quên
- Hay nên dành thời gian ôn tập nhiều lần để không uổng công đi học
d. Hệ thống kích hoạt dạng lưới (reticular activating system – RAS)
Hệ thống RAS hoạt động như một phễu lọc tất cả những gì phải xử lý của não , ưu tiên quan trọng cho những việc bạn đang chủ động tập trung ở hiện tại. Nghĩa là, khi em quan tâm đến điều gì, điều đó sẽ xuất hiện.

Mô Hình Trí Nhớ – Dễ Quên Có Phải Là Yếu Kém? – Hệ Thống RAS
- Khi em không để ý, chìa khóa trong túi áo cũng quên
- Khi em thích xe Wave màu trắng, đi đâu trên đường em cũng thấy
- Khi em sợ điều gì, điều đó sẽ xảy ra.
- Khi em tin điều gì, điều đó sẽ xuất hiện.
- …
3. Một Số Phương Pháp Cải Thiện Trí Nhớ
a. Một giấc ngủ tốt
Ngủ đủ và sâu giúp em sắp xếp lại ký ức ngày hôm trước. Không những giúp ghi nhớ hiệu quả, nó còn tự động tìm hiểu giải đáp những suy nghĩ của bản thân.
- Thật lạ khi học bài cả đêm không thuộc mà sau khi thức dậy, chữ nó như có sẵn trong đầu.
- Giải một bài toán mãi không ra, ngủ một giấc và tìm ra phương án sau khi thức giấc.
Một giấc ngủ tốt, một tinh thần tỉnh táo cho ngày mới. Khởi đầu tốt đẹp, cả ngày sẽ hấp dẫn và tuyệt vời hơn. Ngoài ra, ngủ trưa cũng giúp cơ thể nghỉ ngơi, tái kích hoạt lại năng lượng. Cũng như trí nhớ cần ghi nhớ tốt trong một khoảng thời gian ngắn, tinh thần và cơ thể cũng chỉ khỏe mạnh trong một thời gian. Một khoảng thời gian ngắn giữa ngày để ngủ trưa là cần thiết, tuy ít nhưng rất kì diệu.
- Mọi người đều cần nghỉ ngơi, ngay cả trái tim của chúng ta. Tim có sự hoạt động của tâm thất và tâm nhĩ, chúng hoạt động liên tục nhưng cũng nghỉ ngơi rất nhiều. Tâm nhĩ co bóp trong 0.1s và nghỉ trong 0.7s, tâm thất co bóp trong 0.3s và nghỉ trong 0,5s.
- Hạnh phúc, mãn nguyện trước khi đi ngủ và tỉnh táo, tràn đầy năng lượng khi thức dậy. Đó là một cuộc sống hấp dẫn.
b. Dinh dưỡng tốt
Thực ra, mọi hoạt động của cơ thể (bao gồm cả việc ghi nhớ) đều cần năng lượng. Năng lượng cả về thể chất lần tinh thần. Một chế độ dinh dưỡng tốt sẽ giúp cơ thể bền bỉ và dẻo dai, khả năng học hỏi, làm việc được nâng cao và duy trì lâu dài. Từ đó, hỗ trợ mạnh mẽ cho việc ghi nhớ – cả ngắn hạn lẫn dài hạn.
Khá giống với việc nạp kiến thức, việc ăn uống cũng liên quan đến mô hình IN – OUT.
- IN – Cơ thể nạp dinh dưỡng qua việc ăn uống.
- OUT – Cơ thể đào thải những chất không cần thiết
- PROCESS – Các cơ quan trong cơ thể vận hành, loại bỏ những chất không cần thiết, lọc lại những chất dinh dưỡng. Từ đó cơ thể chuyển hóa thức ăn thành dinh dưỡng, chuyển hóa dinh dưỡng thành năng lượng và cung cấp cho các hoạt động của cơ thể.
c. Kích thích não suy nghĩ
Ngoài việc cần nghỉ ngơi, bộ não con người cũng cần hoạt động thường xuyên. Điều đó giúp não bộ cải thiện khả năng ghi nhớ, ngược lại não bộ sẽ không phát triển khả năng suy nghĩ hay trí nhớ.
Có 2 cách cơ bản để não bộ hoạt động tốt hơn, đó là quá trình IN và OUT. Bộ não hoạt động cần có cái để xử lý và cần có cái để sản xuất ra.
- Học hỏi và làm những điều mới mẻ, chẳng hạn học kĩ năng mới, hay di chuyển đến trường với đường đi mới.
- Sản xuất hay tạo ra những sản phẩm có giá trị từ tri thức của bản thân, chẳng hạn ghi chép hay viết blog, hay chia sẻ kiến thức…
IN và OUT càng nhiều và liên tục, PROCESS hoạt động càng trơn tru. Khi nhiều quá, bộ xử lý bị quá tải, nên cần tiết chế và phối hợp với các phương pháp khác – tập thể dục chẳng hạn.
d. Tập thể dục
Tập thể dục tốt cho sức khỏe – một điều ai cũng biết nhưng rất ít người làm

Mô Hình Trí Nhớ – Dễ Quên Có Phải Là Yếu Kém? – Tập Thể Dục
Ngoài việc có một cơ thể tốt bền bỉ và dẻo dai, tập thể dục còn kích thích não bộ tiết ra Endorphin – hormone hạnh phúc. Nó kích hoạt các cảm giác tích cực trong cơ thể, giúp giảm căng thẳng và tăng sự lạc quan. Nhờ Endorphin mà sau khi tập thể dục, một cảm giác hưng phấn và tràn đầy năng lượng luôn hiện hữu. Điều này cực kì hữu ích đối với việc ghi nhớ, và thật sự rất có lợi đối với hoạt động của bản thân.
Endorphin khá tương tự Morphin. Tuy nhiên, nó là hormone nội sinh (morphin nội sinh), do cơ thể sinh ra. Endorphin không gây ra tình trạng nghiện hay phụ thuộc.
4. Những Bệnh Phổ Biến Mất Trí Nhớ
(Tham khảo nguồn: Webmd.com)
- Bệnh Alzheimer: Khoảng 60 – 80% những người bị mất trí nhớ là do mắc phải căn bệnh này.
- Sa sút trí tuệ não mạch.
- Chứng mất trí nhớ thể Lewy (DLB)
- Bệnh Parkinson.
- Chứng mất trí nhớ hỗn hợp.
- Sa sút trí tuệ trán – thái dương (FTD)
- Bệnh Huntington (múa giật)
- Bệnh Creutzfeldt-Jakob (bò điên / nhũn não)
- Giãn não thất áp lực bình thường
- Hội chứng Korsakoff do rượu
5. Tóm lại
Trí nhớ là có thể rèn luyện được.
Ý thức chủ động, nhớ nhanh nhưng ngắn hạn, học phương pháp ghi nhớ để cải thiện.
Tiềm thức bị động hay vô thức, nhớ chậm nhưng dài hạn, ôn luyện và chiêm nghiệm để nạp kiến thức, kĩ năng.
IN – OUT và PROCESS: IN và OUT có thể ít hay kém, nhưng PROCESS nên và phải thật tốt. Đó là bản thân em.

Mô Hình Trí Nhớ – Dễ Quên Có Phải Là Yếu Kém? – Cố Gắng Hết Sức